روش های آبیاری:

در این مقاله با انواع روش های آبیاری سطحی آشنا خواهید شد.

آبیاری سطحی

آبیاری سطحی قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین روش آبیاری است که به آن آبیاری سنتی نیز گفته می‌شود. سه روش عمده آبیاری سطحی شامل آبیاری نواری، آبیاری کرتی و آبیاری جویچه‌ای است.

مزایای آبیاری سطحی:

• سادگی و عدم نیاز به دستگاه و تجهیزات پیچیده
• هزینه سرمایه‌گذاری اولیه پایین
• عدم نیاز به انرژی

معایب آبیاری سطحی:

• در مواردی که شیب زمین زیاد است نمی‌توان از این روش آبیاری استفاده کرد و باید زمین تسطیح یا شیب‌بندی شود که هزینه زیادی دارد.
• آبیاری سطحی برای خاک‌های سبک و شنی مناسب نیست.
• آبیاری سطحی به نیروی کار بیشتری نسبت به روش‌های آبیاری تحت فشار نیاز دارد.
• راندمان آبیاری سطحی پایین است که باعث هدر رفت آب می‌شود.
• آبیاری سطحی نیاز به دبی آب بالایی دارد.

انواع روشﻫﺎی ﺳﻨﺘﯽ آﺑﯿﺎری ﺳﻄﺤﯽ (ﮐﺮﺗﯽ و ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ):

• آﺑﯿﺎری ﮐﺮﺗﯽ

راﯾﺞﺗﺮﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری در اﯾﺮان، آﺑﯿﺎری ﮐﺮﺗﯽ اﺳﺖ. ﻋﻠﺖ آن ﻧﯿﺰ وﺟﻮد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨﺘﯽ اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻦ آﺑﯿﺎری در ﺑﯿﻦ ﮐﺸﺎورزان و ﻧﯿﺎز ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﯿﻦ آﻻت ﭘﯿﺸﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در اﯾﻦ روش ﮐﺮتﻫﺎ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭼﻬﺎر ﮔﻮش ﯾﺎ ﺷﮑﻞ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. آﺑﯿﺎری ﺑﻪﺻﻮرت ﮐﺮﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ آب در آنﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻧﻔﻮذ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. اﯾﻦ روش ﺑﺮای زﻣﯿﻦﻫﺎی ﺻﺎف و ﺑﺪون ﺷﯿﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﺣﺒﻮﺑﺎت، ﯾﻮﻧﺠﻪ، ﺑﺮﻧﺞ، ﺑﺎغﻫﺎی ﻣﯿﻮه و ﺳﺒﺰی را آﺑﯿﺎری ﮐﺮد. از اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای ﺷﺴﺘﻦ ﺧﺎکﻫﺎی ﺷﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد

• ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ (ﮐﺮت ﺑﺮﻧﺞ)

آﺑﯿﺎری ﺑﻪ روش ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ روﺷﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ آن آب ﺑﻪ ﺻﻮرت داﺋﻢ ﯾﺎ ﻣﺘﻨﺎوب وارد زﻣﯿﻦ ﺷﺪه و ﺧﺎک را ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻤﯽ ﻏﺮﻗﺎب ﻣﯽﺳﺎزد از روش آﺑﯿﺎری داﺋﻢ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮای ﺑﺮﻧﺞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺒﺎع و ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ و ﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن وﻓﻖ دﻫﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮد . ﮔﯿﺎه ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﻄﻮح ﺻﺎف ﮐﺸﺖ ﻣﯽﺷﻮد. روش ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ در زﻣﯿﻦ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮی ﮐﻢ از ﮐﺎرآﯾﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ. ﺑﻪﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل، ﺑﺎ اﯾﺠﺎد ﻻﯾﻪ ای ﻧﻔﻮذﻧﺎﭘﺬﯾﺮ در اﺛﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی زراﻋﯽ در ﺷﺮاﯾﻂ اﺷﺒﺎع، در ﻃﯽ ﺳﺎﻟﯿﺎن ﻣﺘﻤﺎدی، ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﺤﺪود ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ. در ﺻﻮرت ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺨﻢ، ﻻﯾﻪ زﯾﺮ ﺳﻄﺤﯽ و ﯾﺎ اﺳﺘﻘﺮار ﯾﮏ ﺳﻔﺮه زﯾﺮزﻣﯿﻨﯽ، ﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدن ﺧﺎک، ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻤﯽ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد

• ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ (ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﯽ ﮐﺮدن آب)

آﺑﯿﺎری ﺑﻪ روش ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ (ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺑﺎ آب و زﻫﮑﺸﯽ) ﯾﮑﯽ از اﻧﻮاع آﺑﯿﺎری ﻏﺮﻗﺎﺑﯽ داﺋﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺳﻄﺢ ﺧﺎک ﻣﺘﻨﺎوﺑﺎً از آب ﭘﺮ و ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد. از روش ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮای آﺑﯿﺎری ﮔﯿﺎﻫﺎﻧﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﻘﺎوم ﺑﻪ ﻏﺮﻗﺎب ﺷﺪن ﻣﻮﻗﺖ در دورهﻫﺎی ﻣﺸﺨﺺ آﺑﯿﺎری ﺑﺎﺷﻨﺪ . آﺑﯿﺎری در اﯾﻦ روش ﺑﺎ ﭘﺮ ﮐﺮدن ﺣﻮﺿﭽﻪﻫﺎ از آب و ﺣﻔﻆ آن ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻔﻮذ ﻋﻤﻘﯽ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺷﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽﮔﺮدد. اﯾﻦ روش ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎی ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻔﻮذ ﮐﻢ و اراﺿﯽ ﺑﺎ ﺷﯿﺐ ﻧﺎﭼﯿﺰ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ. روش ﻣﺎﻧﺪاﺑﯽ ﺑﺮای آﺑﯿﺎریﻫﺎی ﺳﻨﮕﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده. در اﯾﻦ روش، آب ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺷﯿﺎر ﺟﺮﯾﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎک ﻧﻔﻮذ ﻣﯽﮐﻨﺪ.

انواع روشﻫﺎی ﻣﺪرن آﺑﯿﺎری ﺳﻄﺤﯽ (ﻧﻮاری و ﺷﯿﺎری)

• آﺑﯿﺎری ﻧﻮاری

در اﯾﻦ روش ﻣﺰرﻋﻪ را ﻧﻮارﺑﻨﺪی ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﭘﻬﻨﺎی ﻧﻮارﻫﺎ 5 ﺗﺎ 15 ﻣﺘﺮ و درازای آن ﻫﺎ 75ﺗﺎ 300 ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. ﻧﻮارﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ ﻣﺮزﮐﺸﯽ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﮐﺎر ﻧﻔﻮذ آب در زﻣﯿﻦ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺸﺮوی آب در داﺧﻞ ﻧﻮارﻫﺎ اﺳﺖ. از اﯾﻦ روش ﺑﯿﺸﺘﺮ در زﻣﯿﻦﻫﺎی ﮐﻢ ﺷﯿﺐ و ﺑﺮای ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﻠﻮﻓﻪای، ﻏﻼت و ﺑﺎغﻫﺎی ﻣﯿﻮه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد

• آﺑﯿﺎری ﺷﯿﺎری (ﻧﺸﺘﯽ ﯾﺎ ﺟﻮی ﭘﺸﺘﻪای):

در اﯾﻦ روش آب را در ﺷﯿﺎرﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ دو ردﯾﻒ ﮐﺸﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﺮده‌اﻧﺪ وارد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﺑﺮای ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﺧﺎک، ﺷﯿﺎرﻫﺎ را روی ﺧﻂ ﺗراز درﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. اﯾﻦ روش آﺑﯿﺎری ﺑﺮای ﺧﺎکﻫﺎی ﻣﺎﺳﻪای ﯾﺎ ﺧﺎکﻫﺎی ﺳﺒﮏ و ﻧﯿﺰ ﺧﺎکﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﺧﺸﮏ ﺷﺪن ﺗﺮکﻫﺎی ﺑﺰرگ ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎ اﯾﻦ روش ﻣﯽﺗﻮان ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻت زراﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ردﯾﻔﯽ ﮐﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜﻞ ذرت و ﭘﻨﺒﻪ را آﺑﯿﺎری ﮐﺮد .

برای آشنایی کامل با روشﻫﺎی آﺑﯿﺎری ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر به مقاله روش های آبیاری تحت فشار (ﺑﺎراﻧﯽ، ﻗﻄﺮه ای و ﻣﯿﮑﺮو) مراجعه کنید.